ساحل نیروانه: شرح سوتره دل (متن بودایی مهایانه) بر اساس تفسیرهای هندی و تبتی

ساحل نیروانه یک متن مهم بودایی است که تاریخ نگارش آن را حوالی 350 میلادی دانسته اند. این متن نماینده‌ فرهنگ و اندیشه‌ دینی کشورهای چین، ژاپن، کره و تبت است.
سوتره دل شکل کوتاه شده سوتره دل کمال فراشناخت، یک متن مهم بودایی مهابانه، به ویژه سنت و جره یانه در تبت است که تاریخ نگارش آن را حوالی 350 میلادی دانسته اند. از آنجا که این سوتره، چکیده آثار کمال فراشناخت است، نام سوتره دل بر آن نهاده اند.
مجمل شدن این سوتره علاوه بر دشواری فهم آن، با تغییرات بزرگی همراه بوده است که آن را نیازمند تفسیر کرده است. اگرچه سنت مهایانه گسترش تدریجی و سپس مجمل شدن آن را نمی پذیرد، همه را سخنان بودا می داند که در یک زمان و یک مکان از زبان وی جاری شده است.
از سوتره دل دو نسخه، کوتاه و بلند در دست است که نسخه دوم آن یک مقدمه و موخره دارد؛ اما حتی نسخه بلند این سوتره نیر کوتاه ترین متن بودایی به شمار می آید.
ساختار این سوتره مانند سوتره های دیگر به شکل پرسش و پاسخ است. شرح و تفسیرهای کاملاً متفاوتی که مفسران جهان بودایی از سوتره دل کرده اند آن قدر متنوع است که خواننده را در فهم این سوتره سردرگم می کند.
گفتنی است سوره‌ دل یک متن بودایی مهایانه، به‌ ویژه وجره‌ یانه است، که نماینده‌ فرهنگ و اندیشه‌ دینی کشورهای چین و ژاپن و کره و تبت است.

از آ‌ن‌جا که این سوره، چکیده یا لب یا شکل خلاصه شده‌ آثار کمال فراشناخت است، نام سوره‌ دل بر آن نهاده‌اند.

فهم سوره‌ دل گامی بزرگ در شناخت آموزه‌های عرفانی مهایانه و به ویژه سنت وجره‌یانه در تبت است. این متن به منظور تامین بخشی از محتوای درس متون بودایی دانشجویان رشته ادیان شرق، به ویژه مطالعات بودایی، نگارش یافته است.